پایگاه عصر اتحاد- منوچهر برون: در روزگار ما که رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی هر لحظه موجی تازه می‌سازند، بسیاری از افراد وارد میدان نقد و مطالبه‌گری می‌شوند، بی‌آن‌که دانش کافی از موضوع داشته باشند. گاه سخنانی که باید محصول تحقیق و تحلیل باشد، با حدس‌ها و گمان‌ها در یک ردیف قرار می‌گیرد و به همان شکل به مخاطب منتقل می‌شود؛ و این درست همان نقطه‌ای است که آفت‌های بزرگ رسانه‌ای از آن آغاز می‌شود.
مطالبه‌گری—اگر بر پایه آگاهی و اخلاق نباشد—نه‌تنها خدمتی به مردم نیست، بلکه اعتماد عمومی را فرسوده می‌کند و جریان‌های اجتماعی را به بی‌راهه می‌برد. راز رهایی از این آسیب، بازگشت به روح تقوا و قانون‌مداری است؛ همان‌گونه که قرآن کریم وعده می‌دهد:
«وَمَن یَتَّقِ اللَّهَ یَجْعَل لَّهُ مَخْرَجًا…»
تقوا در مطالبه‌گری یعنی مراقبت از زبان، احترام به حقیقت و پرهیز از تخریب و بی‌انصافی.
مطالبه‌گریِ سالم، یک «عملیات» است؛ نه یک واکنش هیجانی. و هر عملیات سه رکن دارد:
۱. اطلاعات دقیق
پیش از هر سخن و نقد، باید واقعیت را درست شناخت:
مشکل چیست؟ ریشه کجاست؟ داده‌های معتبر چه می‌گویند؟
بدون این شناخت، هر مطالبه‌ای به قضاوت عجولانه و بی‌انصافی می‌انجامد.
۲. استراتژی مبتنی بر قانون و اخلاق
مطالبه‌گری زمانی مؤثر است که بر محور اخلاق اجتماعی، قانون، ادب و حفظ حرمت انسان‌ها بنا شود؛
نه بر پایه هیجان، اتهام‌زنی یا تخریب.
راه درست همیشه روشن است:
نقد منصفانه، تذکر محترمانه، پیگیری قانونی و دوری از جنجال.
۳. هدف روشن
هدف مطالبه‌گری باید مشخص، قابل اندازه‌گیری و در مسیر رضایت‌مندی مردم باشد.
اما نکته اصلی این است که مطالبه‌گری «عمل به تکلیف» است، نه «وسیله‌ای برای رسیدن به منافع».
در اخلاق اسلامی و انسانی، هدف هرگز وسیله را توجیه نمی‌کند.
اگر تحقق یک مطالبه، ما را به سمت رفتارهای مخرب، غیرقانونی یا خلاف شرع ببرد، آن مطالبه دیگر مطبوع و مشروع نیست.
در رسانه، هر واژه می‌تواند چراغ باشد یا شعله‌ای ویرانگر.
مطالبه‌گری رسانه‌ای زمانی ارزشمند است که روشنگر باشد، نه شایعه‌پراکن؛
امید بسازد، نه یأس؛
تحلیل بدهد، نه هیجان‌زدگی.
رسانه‌ای که بدون مطالعه و بر اساس حدس و گمان سخن می‌گوید، نه خدمت‌گذار مردم است و نه همراه حقیقت؛ بلکه آشفته‌ساز افکار عمومی است و سرمایه اجتماعی را فرسوده می‌کند.
مطالبه‌گری صحیح، ستون جامعه سالم است.
اما مطالبه‌گری بی‌ضابطه، آتش زیر خاکستر.
امروز بیش از همیشه نیازمند آنیم که مطالبه‌گری با دانش، عدالت و تقوا همراه شود؛
تا رسانه‌ها بتوانند زبان مردم باشند، اما اسیر هیجان نشوند؛
مدافع حق باشند، اما به انصاف پشت نکنند؛
و نقدشان برای «ساختن» باشد، نه «ویران کردن».
مطالبه‌گری وقتی روشنایی می‌آورد که چراغ آن با حقیقت، آگاهی و اخلاق روشن شده باشد.
منوچهربرون
